میرفیض فلاح شمس، غلامرضا زمردیان، علی اصغر انواری رستمی، هوشنگ خرم نیا، دوره ۳۰، شماره ۵۵ - ( ۹-۱۴۰۱ )
چکیده
یکی از مراحل مهم در اجرای طرح جامع مالیاتی، انجام حسابرسی بر مبنای ریسک است. این امر موجب کاهش چشمگیر هزینههای حسابرسی مالیاتی و صرفهجویی در زمان میشود. حسابرسی بر مبنای ریسک نیازمند شناسایی سطح ریسک هر مؤدی مالیاتی می باشد؛ لذا تبیین مدلی جامع و کامل جهت شناسایی درجه ریسک مؤدیان مالیاتی یکی از گام های اساسی در اجرای طرح جامع مالیاتی میباشد. جامعهآماریاینپژوهششرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران هستند که طی سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ فعال بوده اند وبرایانتخابنمونهازروشغربالگری (حذفی(استفادهشده است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از تکنیک دلفی و متا سنتز ۱۶۴ مؤلفه مؤثر در اعتبارسنجی مؤدیان مالیاتی شناسایی گردید. درگام بعد دادههای مورد نیاز برای اندازهگیری متغیرهای پژوهش از سایت کدال و با بررسی پرونده های مالیاتی طی سالهای ۱۳۹۷-۱۳۹۲ استخراج شد و در نهایت با استفاده از دادههای جمع آوری شده به بررسی میزان دقت دو مدل شبکه عصبی و رگرسیون لاجیت در اعتبارسنجی مؤدیان مالیاتی پرداختیم. یافتهها نشان داد که هرچند مدل لاجیت در شناسایی مؤدیان پر ریسک توان بیشتری دارد، ولی در سایر موارد تشخیص مناسبی ندارد و در مجموع بر اساس نتایج حاصل از مقدار AUC[۱] مدل شبکه عصبی برازش بهتری دارد.
امروزه روش حسابرسی مبتنی بر ریسک در نظامهای نوین مالیاتی مورد تأکید است، لذا تبیین مدلی جامع جهت رتبهبندی ریسک مؤدیان یکی از گامهای اساسی اجرای طرح جامع مالیاتی است. بنابراین در این مقاله برآنیم تا عملکرد الگوریتمهای درخت تصمیم و ماشین بردار پشتیبان را در اعتبارسنجی مؤدیان مالیاتی مقایسه کنیم. جامعهآماریاینپژوهششرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراقبهادار تهران هستند که طی سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ فعال بودهاند وبرایانتخابنمونهازروشغربالگری (حذفی (استفادهشدهاست. در این پژوهش ابتدا با استفاده از تکنیک دلفی و متاسنتز ۱۶۴ مؤلفه مؤثر در اعتبارسنجی مؤدیان مالیاتی شناسایی گردید. سپس دادههای مورد نیاز برای اندازهگیری متغیرهای پژوهش از سایت کدال و با بررسی پروندههای مالیاتی استخراج شد و درنهایت با استفاده از دادههای جمعآوری شده به بررسی میزان دقت درخت تصمیم (الگوریتم C۵,۰وجنگل تصادفی) و ماشین بردار پشتیباندر اعتبارسنجی مؤدیان مالیاتی پرداختیم. یافتهها نشانداد براساس نتایج حاصل از مقدار [۱]AUC الگوریتمC۵,۰ و جنگل تصادفی برازش بهتری دارند با این وجود فرضیه پژوهش مبنی بر امکان پیش بینی ریسک مؤدیان مالیاتی با استفاده از الگوریتم SVMرد نمیشود.