رضا کامیاب تیموری، احسان رستمی، مجتبی الماسی، مرتضی روحی،
دوره ۳۱، شماره ۵۷ - ( ۳-۱۴۰۲ )
چکیده
به طور کلی و بر اساس تعاریـف بینالمـللی، نظام مالیاتی هوشمـند نظـامی است یکپـارچه، دادهمبنا، مودیمحور، مبتنی بر فناوری‌های نوین هوشمندساز و شامل اجزاء و ویژگی‌هایی که در آن کارایی و عدالت نظام مالیاتی و پرداخت مالیات به باور، رفتار و فرهنگ عمومی تبدیل شده و ضمن افزایش رضایت ذینفعان و شفاف‌سازی رویدادهای مالی و مالیاتی، تامین اعتبارات هزینه‌ای بودجه عمومی کشور و عدالت اجتماعی را در پی دارد. در این راستا، هوشمندسازی یک مسیر مشترک و جهان‌شمول برای حرکت به سمت سازمان مالیاتی مدرن محسوب میشود. فرآیندهایی که از ابتدا کاغذمحور و تا حدی دستی بودندهاند با روندی رو به رشد، در حال دیجیتالیشدن هستند و این موضوع به نوبه خود اشتراک‌گذاری بیشتر دادهها در داخل دستگاه‌های اجرائی و دولت، ترکیب داده‌های شخص ثالث و بهره‌گیری از ابزارهای تحلیلی پیشرفته داده را میسر می‌سازد. انتهای این تحول دیجیتال، یک سازمان مالیاتی کاملاً هوشمند است که با داده‌هایی که به طور خودکار از مؤدی مالیاتی به سازمان مالیاتی جریان می‌یابد، هدایت میشود و پس از جمع‌آوری، پاکسازی، فیلتر، تطبیق و ذخیرهسازی این دادهها، از آنها برای ارزیابی ریسک، حسابرسی، دادرسی و سایر فرآیندهای مالیاتی، استفاده میشود. با توجه به مطالب بالا و با استفاده از الگوی سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه و نیز استفاده از نظرات خبرگان سازمان امور مالیاتی کشور، سه جنبه اصلی شامل: ساختار و مدیریت، سطح اطلاعات و دانش و سطح فناوری سازمان به عنوان شاخص‌های اصلی مدل هوشمندسازی نظام مالیاتی ایران شناسایی و عوامل موثر در شاخص‌ها در وضعیت موجود و مطلوب با پرسشنامه ۵ گزینهای در نمونهای ۳۸۴ نفری از مدیران کل، معاونین، روسای امور مالیاتی و روسای گروه مالیاتی شاغل در ستاد سازمان امور مالیاتی و ادارات مالیاتی شهر و استان تهران با روش مدلسازی معادلات ساختاری مورد سنجش قرار گرفت. بر اساس یافته‌های پژوهش، تحلیلهای آماری و خروجی نرم افزار استفاده شده، مشخص شد که هر سه فرضیه اول تحقیق در سطح اطمینان ۹۹ درصد تایید شدهاند. بنابراین، مؤلفه‌های سطح فناوری، ساختار و مدیریت و سطح اطلاعات و دانش بر فرآیند هوشمندسازی سازمان امور مالیاتی اثرات معنادری دارند.
