جلد 0 - ویژه نامه چهاردهمین همایش سیاستهای مالی و مالیاتی ایران
جلد 0 - ویژه نامه چهاردهمین همایش سیاستهای مالی و مالیاتی ایران صفحات 294-265 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
ourojzadeh I, samimi S, najafi N. Identifying Components and Indicators of Tax Evasion in Financial Statements:A Beyond-Triangulation Approach. J Tax Res 2025; https://doi.org/10.61882/taxjournal.0.265
URL: http://taxjournal.ir/article-1-2533-fa.html
URL: http://taxjournal.ir/article-1-2533-fa.html
اروج زاده عیسی، صمیمی سعید، نجفی نبی. شناسایی مؤلفهها و شاخصهای تحریف مالیاتی درگزارشهای مالی: رهیافت فراترکیب. پژوهشنامه مالیات. 1404;
عیسی اروج زاده1 
، سعید صمیمی*2 ، نبی نجفی1
، سعید صمیمی*2 ، نبی نجفی1
1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز ،samimisaied@gmail.com
2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز ،
چکیده: (268 مشاهده)
حسابرسان مالیاتی قضاوتهای حرفهای با اهمیتی در خصوص شناسایی اشتباه یا تحریف بااهمیت اعمال مینمایند که بر مالیات پرداختی شرکتها تأثیرگذار است. هدف پژوهش حاضر، واکاوی مؤلفهها و شاخصهای مؤثر و تعیینکننده در کشف تحریف مالیاتی بااهمیت در گزارشهای مالی میباشد. در این راستا از رویکرد ترکیبی تحلیل مضمون و فراترکیب برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی و کمی استفاده شده است. مقطع زمانی پژوهش سال 1403 میباشد و جامعه آماری پژوهش را حسابرسان سازمان امور مالیاتی با دارای حداقل ده سال سابقه مدیریت اجرایی، اساتید خبره و مجرب در حوزه مالیاتی، اعضای جامعه مشاوران رسمی مالیاتی ایران، کارشناسان رسمی دادگستری در رشته مالیات و شرکای مؤسسات حسابرسی بخش خصوصی تشکیل میدهند. روش نمونهگیری ترکیبی هدفمند میباشد و در مجموع 18 مصاحبه عمیق و نیمهساختاریافته با میانگین وزنی 42 دقیقه صورت پذیرفته است. در بخش دلفی فازی نیز، نمونهآماری متشکل از 75 نفر از جامعه آماری بخش کیفی میباشد. یافتههای پژوهش به شناسایی مؤلفههای فنی و عملکردی (14 شاخص)؛ قوانین و مقررات (3 شاخص)؛ مسئولیت و مهارتهای فنی (8 شاخص) و نسبتهای مالی و مالیاتی (6 شاخص) منتج گردید. همچنین، نتایج آزمون دلفی فازی نشان داد که گردش حسابجاری شرکا و سهامداران با وزن (203/0) در رتبه نخست، سود قبل از مالیات (186/0) در رتبه دوم، گردش مواد و کالا (173/0) در رتبه سوم و نسبت درآمد عملیاتی به بهای تمام شده (101/0) در رتبه چهارم از اولویتبندی شاخصهای مؤثر و تعیینکننده کشف تحریف مالیاتی قرار دارند.
واژههای کلیدی: تحریف بااهمیت، تحریف مالیاتی، قوانین و مقررات، عوامل فنی و عملکردی، مسئولیت و دانش فنی.
فهرست منابع
1. اسکندری، مهدی، و اکبریان، رضا .(1390). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی در ایران (مطالعه موردی اداره کل امور مالیاتی استان قزوین). پژوهشنامه مالیات، 11(1)، 221 - 244.
2. اعتمادی، حسين، سپاسی، سحر، و ساری، محمدعلی. (1394). چارچوب مفهومی طرحریزی ماليات شركتی. پژوهش حسابداری، 1(20) ، 61 - 80.
3. براتی، اکبر، و نمامیان، فرشید. (1394). بررسی و سنجش عوامل مؤثر بر پذیرش اظهارنامه مالیاتی- الکترونیکی (مطالعه موردی: اداره کل امور مالیاتی استان کرمانشاه). پژوهشنامه مالیات، 6(25)، 91 - 122.
4. تقوی قاسمآباد، فاطمه، دارابی، رویا، و چهارمحالی، شهرام. (1402). ارائه مدل حسابرسی مالیاتی با توجه به اثرات ایمنی روانی و دانش حسابرسی مالیاتی در دوران کشف تقلبات مالیاتی. پژوهشنامه مالیات، ۳۱(۵۸)، ۲۶-۴۶.
5. حیدری، حامد. موسی خانی، مرتضی، البرزی، محمود، و دیوان دری، علی. (1399). شناسایی و اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای پذیرش زنجیرهبلوکی در بازارهای مالی ایران با رویکرد فازی. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 42(3)،50 - 63.
6. زنگنه، احسان. (1389). بررسی روابط متقابل اجتماعی بر سطح تمکین مؤديان مالیاتی؛ مطالعه موردی استان اصفهان (پاياننامه کارشناسیارشد). دانشگاه اصفهان، اصفهان.
7. شهبازيان، حمدالله. (1373). تحول مالیاتهای مستقیم در ايران از 1345 تا امروز (پاياننامه کارشناسی ارشد). دانشگاه تهران، تهران.
8. صفریگرایلی، مهدی، و پودینه، شيوا. (1395). اجتناب مالياتی و بهموقع بودن اعلان سود: آزمون تجربی از بورس اوراق بهادار. پژوهشنامه ماليات، 56(1)، 18 - 31.
9. صيادی سومار، علی، رهنمای رودپشتی، فریدون، وكاكایی تبار، زهرا. (1397). علل پدیده فرار مالیاتی در ایران با تأكيد بر شکاف بين دیدگاه مؤدیان و كادر مالياتی بر اساس مدل سلسلهمراتبی فازی (مطالعه موردی استان ایلام). فصلنامه پژوهش حسابداری و حسابرسی، 8(1)، 1-26.
10. صمدي، علي حسين، و تابنده، راضيه. (1392). فرار مالياتي در ايران (بررسي علل و آثار و برآورد ميزان آن). پژوهشنامه ماليات، 67(1)، 77-106.
11. صمیمی، سعید. (1402). خاستگاه حسابرس مسئول در پرتو تضاد شناختی مسئولیتهای حسابرسان: کاربست زمینه بنیان در همگرایی انتظارات. بررسیهای حسابداری و حسابرسی، 30(3)، 481 - 499.
12. عبداله میلانی، مهنوش، و اکبرپور، روشن. (1391). فرار مالیاتی ناشی از اقتصاد غیررسمی در ايران. پژوهشنامه مالیات، 20(13)، 167-141.
13. علویراد، حسن، کردستانی، فرشته، دلگشایی، یلدا، و حجازی، اسد. (1399). طراحی و اعتبارسنجی الگوی جذب اعضای هیأت علمی در مؤسسات آموزش عالی. فصلنامه علمی آموزش علوم دریایی، 22(1)، 71 - 85.
14. فغانی، مهدی، زارعی، حميد، سعيدی گراغانی، مسلم، و دارسنج، سکينه. (1398). تأثير سرمایه فکری بر رابطه بين نظام حاكميت شركتی و اجتناب مالياتی. فصلنامه پژوهشهای تجربی حسابداری، 8(4)، 1-28.
15. محمدی آزاد، مهران. (1396). شناسایی و رتبهبندی عوامل مؤثر بر اجرای خطمشیهای مالیاتی در ایران. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 1(3)، 50 - 62.
16. نبوی چاشمی، سیدعلی، و برزگر تهمتن، ناصر. (1397). بررسی و سنجش عوامل مؤثر بر ایجاد وقفههای مالیاتی در نظام مالیاتی ایران (مطالعه موردی: اداره کل امور مالیاتی استان مازندران). پژوهشنامه مالیات، 39(87)، 56 - 85.
17. محرمزاده، عبدالله، طالبی، بهنام، و دانشور، زرین. (1399). شناسایی و اعتبارسنجی عوامل مداخلهگر در سیاستگذاری آموزش نیروی انسانی (مطالعه ترکیبی). توانمندسازی سرمایه انسانی، 3(2)، 95 - 102.
18. ملکی مین باش، مرتضی، و شهریاری، مهری. (1395). ارائه مدلی برای پذیرش اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی از منظر مؤدیان مالیاتی. پژوهشنامه مالیات، 31 (79)، 40 - 56.
19. موسوی، رسول، آقایی چادگانی، آرزو، و کمالی، احسان. (1403). طراحی مدل بهکارگیری دادههای بزرگ در حوزه مالیات اشخاص حقیقی به منظور جلوگیری از فرار مالیاتی. مجله حسابداری دولتی، 10(1)، 207 - 224.
20. نجفی، صالحی و الهکرم، امیری. (1401). ارائه الگویی برای کشف تقلب مالیاتی بر اساس تیپهای شخصیتی مدیران مالی شرکتها با استفاده از رویکرد شبکههای عصبی. پژوهشنامه مالیات،30 (53)، 71 - 96.
21. References
22. Alavi Rad, H., Kordestani, F., Delgoshaei, Y., & Hejazi, A. (2019). Design and Validation of the Model for Attracting Faculty Members in Higher Education Institutions. Quarterly Journal of Marine Science Education, 22(1), 85-71. [In Persian]
23. Abdixhiku, L., Krasniqi, B., Pugh, G., & Hashi, I. (2017). Firm Level Determinants of Tax Evasion in Transition Economies. Economic Systems, 41(3), 354-366. [DOI:10.1016/j.ecosys.2016.12.004]
24. Abdollah Milani, M., & Akbarpourroshan, N. (2012). Tax Evasion from the Underground Economy. Journal of Tax Reaserch, 20(13), 141-168. [In Persian]
25. Antinozzi, H. S., & Stanley, D. O. (2024). IRS Audit Detection Risk and Firm Tax Behavior: Can Tax Fraud Be Deterred by Increasing IRS Budgets? Journal of Forensic Accounting Research, 4(9), 1-19. [DOI:10.2308/JFAR-2023-041]
26. Ansah, S., Moyes, G. D., Babangida Oyelere, P., & Hay, D. (2002). An empirical analysis of the likelihood of detecting fraud in New Zealand. Managerial Auditing Journal, 17(4), 192-204. [DOI:10.1108/02686900210424358]
27. Barati, A., & Namamian, F. (2015). The Investigation of Factors Affecting Adoption of Electronic Tax Returns Case Study of Kermanshah Province Tax Affairs General Directorate's Taxpayers. Journal of Tax Reaserch, 23(25), 91-122. [In Persian]
28. Benkraiem, R., Uyar, A., Kilic, M., & Schneider, F. (2021). Ethical Behavior، Auditing Strength and Tax Evasion: A Worldwide Perspective. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 43(1), 456-473. [DOI:10.1016/j.intaccaudtax.2021.100380]
29. Chen, S., Chen, X., Cheng, Q., & Shevlin, T. (2010). Are Family Firms More Tax Aggressive than Non-Family Firms? Journal of Financial Economics, 95(1), 41-61. [DOI:10.1016/j.jfineco.2009.02.003]
30. De Simone, L., Stomberg, B., & Williams, B. (2023). Does Tax Enforcement Disparately Affect Domestic Versus Multinational Corporations around the World? Contemporary Accounting Research, 40(4), 2816-2845. [DOI:10.1111/1911-3846.12900]
31. Deloitte. (2020). Covid 19 and Fraud Risk: Managing and Responding in Times of Crisis. Retrieved from https://www.deloitte.com/za/en/Industries/government-public/perspectives/fraud-waste-and-abuse.html
32. Dhaliwal, D. S., Gleason, C. A., & Mills, L. F. (2004). Last‐chance Earnings Management: Using the Tax Expense to Meet Analysts' Forecasts. Contemporary Accounting Research, 21(2), 431-459. [DOI:10.1506/TFVV-UYT1-NNYT-1YFH]
33. Eskandari, M., & Akbarian, R. (2011). Investigating Effective Factors on adopting Tax E-filling in Iran (A Case Study of State Tax Administration of Qazvin Province). Journal Tax Reaserch, 19(11), 221-244. [In Persian]
34. Etemadi, H., Sepasi, S., & Sari, M. (2016). A Conceptual Framework for Corporate Tax Planning. Journal of Accounting and Social Interests, 6(1), 61-80. [In Persian]
35. Faghani, M., Zarei, H., Saeidi Garaghani, M., & Darsanj, S. (2019). The Effect of Intellectual Capital on the Relationship between Corporate Governance System and Tax Avoidance. Quarterly Journal of Empirical Accounting Research, 8(4), 1-28. [In Persian]
36. Fox, Z. D., Jacob, M., Wilde, J. H., & Wilson, R. J. (2022). Beyond Borders: Uncertainty in Supragovernmental Tax Enforcement and Corporate Investment. The Accounting Review, 97(6), 233-261. [DOI:10.2308/TAR-2021-0050]
37. Graetz, M. J., Reinganum, J. F., & Wilde, L. L. (1986). The Tax Compliance Game: toward an Interactive Theory of Law Enforcement. The Journal of Law, Economics, and Organization, 2(1), 1-32.
38. Graham, J. R., Hanlon, M., Shevlin, T., & Shroff, N. (2014). Incentives for Tax Planning and Avoidance: Evidence from the Field. The Accounting Review, 89(3), 991-1023. [DOI:10.2308/accr-50678]
39. Keshner, A. (2022). IRS Loses $500 Billion a Year to Unpaid Taxes-But It's about to Invest $80 Billion in Administration and Enforcement. Retrieved from TaxWatch.
40. Hanlon, M., & Heitzman, S. (2010). A Review of Tax Research. Journal of accounting and Economics, 50(2-3), 127-178. [DOI:10.1016/j.jacceco.2010.09.002]
41. Hanlon, M., Hoopes, J. L., & Shroff, N. (2014). The Effect of Tax Authority Monitoring and Enforcement on Financial Reporting Quality. The Journal of the American Taxation Association, 36(2), 137-170. [DOI:10.2308/atax-50820]
42. Heydari, H., Musa Khani, M., Alborzi, M., & Divandari, A. (2010). Identifying and Validating the Antecedents and Consequences of Blockchain Adoption in Iranian Financial Markets with a Fuzzy Approach. Financial Engineering and Securities Management, 42(3), 50-63. [In Persian]
43. Hoover, J. N. (2018). States Use BI, Data Warehousing to Recoup Unpaid Taxes. Intelligent Enterprise, 12(1), 95-110.
44. Hoopes, J. L., Mescall, D., & Pittman, J. A. (2012). Do IRS Audits Deter Corporate Tax Avoidance? The Accounting Review, 87(5), 1603-1639. [DOI:10.2308/accr-50187]
45. Holt, M. R., Nessa, M. L., & Towery, E. (2022). The Effect of Unaudited Tax Positions on Corporate Tax Aggressiveness: Evidence from Statute of Limitations Lapses. SSRN, 3920571, 1-56. [DOI:10.2139/ssrn.3920571]
46. Maleki Min Bash, M., & Shahriari, M. (2016). Presenting a Model for Accepting Electronic Tax Returns from the Perspective of Taxpayers. Tax Research Journal, 31(79), 56-40. [In Persian]
47. Marr, C., & Murray, C. (2016). IRS Funding Cuts Compromise Taxpayer Service and Weaken Enforcement. Retrieved from https://www.cbpp.org/sites/default/files/atoms/files/6-25-14tax.pdf
48. Mason, P., & Williams, B. (2022). Does IRS Monitoring Deter Managers from Committing Accounting Fraud? Journal of Accounting, Auditing & Finance, 37(3), 700-722. [DOI:10.1177/0148558X20939720]
49. Mohammadi Azad, M. (2017). Identifying and Ranking the Factors Affecting the Implementation of Tax Policies in Iran. Modern Research Approaches in Management and Accounting, 1(3), 50-62. [In Persian]
50. Mousavi, R., Aghaei Chadegani, A., & Kamali, E. (2024). Designing a Model for Using Big Data in the Field of Personal Taxation to Prevent Tax Evasion. Journal of Government Accounting, 10(1), 207-224. [In Persian]
51. Moharramzadeh, A., Talebi, B., & Daneshvar, Z. (2019). Identifying and Validating The Interfering Factors in Human Resource Training Policy-Making (A Mixed Study). Human Capital Empowerment, 3(2), 95-102. [In Persian]
52. Nabavi Chashmi, S. A., & Barzegar Tohmatan, N. (2018). Investigation and Measurement of Factors Affecting the Creation of Tax Breaks in the Iranian Tax System (Case Study of the General Directorate of Tax Affairs of Mazandaran Province). Tax Research Journal, 39(87), 56-85. [In Persian]
53. Najafi, S., Salehi, A., & Amiri, H. (2022). Providing a Model for Detecting Tax Fraud Based on the Personality Types of Corporate Financial Managers using the Neural Network Approach. Journal of Tax Research, 30(53), 71-96. [DOI:10.52547/taxjournal.30.53.3]
54. Nessa, M., Schwab, C. M., Stomberg, B., & Towery, E. M. (2020). How do IRS Resources Affect the Corporate Audit Process? The Accounting Review, 95(2), 311-338. [DOI:10.2308/accr-52520]
55. OECD. (2022). Tax Fraud and Evasion: Report 2023. Retrieved from https://www.oecd.org/
56. Samee-Rad, A., & Shah-Bahrami, A. (2016). Improving the Efficiency of Tax Fraud Detection Algorithms Using Parallel Processing Patterns. Journal of Tax Research, 24(29), 11-32. [In Persian]
57. Safari-Graili, M., & Poudineh, Sh. (2016). Tax Avoidance and Timeliness of Profit Announcement: An Empirical Test from the Stock Exchange. Journal of Tax Research, 56(1), 18-31. [In Persian]
58. Sayadi Somar, A., Rahnamae Rudpashti, F., & Kakai Tabar, Z. (2018). Causes of Tax Evasion in Iran with Emphasis on the Gap Between the Views of Taxpayers and Tax Officials Based on a Fuzzy Hierarchical Model (Case Study of Ilam Province). Quarterly Journal of Accounting and Auditing Research, 8(1), 1-26. [In Persian]
59. Samadi, A. H., & Tabandeh, R. (2013). Tax Evasion in Iran (Investigation of Causes and Effects and Estimation of Its Amount). Journal of Taxation, 67(1), 77-106. [In Persian]
60. Samimi, S. (2023). The Origin of the Responsible Auditor in the Light of the Cognitive Conflict of Auditors' Responsibilities: Applying the Grounded Approach to Expectation Convergence. Accounting and Auditing Reviews, 30(3), 499-481.
61. Sobhanian, A. (2018). Investigating the Effect of Financial Distortions on Tax Avoidance with Emphasis on the Role of Transactions with Related Parties. Accounting and Management Perspectives, 1(3), 1-13.
62. Shahbazian, H. (1994). The Evolution of Direct Taxes in Iran from 1966 to Today (Master's Thesis). University of Tehran, Tehran. [In Persian]
63. Taghavi Ghasemabad, F., Darabi, R., & Chaharmahali, Sh. (2023). Presenting a Tax Audit Model Considering the Effects of Psychological Safety and Tax Audit Knowledge during the Period of Tax Fraud Detection. Journal of Tax Research, 31(58), 26-46. [In Persian] [DOI:10.61186/taxjournal.32.58.3]
64. Zanganeh, E. (2010). Investigating Social Interactions on Taxpayers' Compliance Level; Case Study of Isfahan Province (Master's Thesis). Isfahan University, Isfahan. [In Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| ./files/site1/images/%D8%B3%D9%85%DB%8C%D9%85_%D9%86%D9%88%D8%B1.pngبازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
