پژوهشنامه مالیات

درآمدهای مالیاتی بهترین منبع درآمدی دولت و یکی از مهم­ترین ابزارهای پیش­بینی شده در سند چشم­انداز، برنامه­های توسعه اقتصادی و اقتصاد مقاومتی است. در همین راستا و در جهت جایگزین کردن این منبع درآمدی و رهایی از وابستگی به درآمد نفتی، قوانین مالیاتی کشور نیز به صورت جدی مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفته است. اما آنچه در بازنگری این قوانین مورد غفلت واقع شده است، مباحث جرایم مالیاتی و تطبیق آن با شریعت اسلامی و احیاناً کارآمدی آن است. از آنجایی که بحث مشروعیت جرایم به عنوان یکی از مهم­ترین مباحث پیشِ روی هر قانونی است، لذا در این تحقیق سعی شده است تا اولاً اصل قانونی بودن جرایم با استفاده از مبانی فقهی مورد بررسی قرار گیرد. ثانیاً جهت­گیری صحیح جرایم با استفاده از منابع دینی بیان گردد. بررسی­ها نشان می­دهد که مالیات­ها از سنخ دیون (و نه الزام) می باشند و لذا گرفتن جریمه تاخیر (از نوع مالی) در مالیات، با مشکل فقهی شبهه ربا مواجه است. هم­چنین مجازات­های موجود در نظام مالیاتی اسلام، عموماً جنبه توبیخ و سرزنش داشته است تا این که بخواهد از سنخ جریمه­های مالی باشد. در ادامه نیز بیان شده است که شناخت جامعه هدف در نظام مالیاتی و در نظر گرفتن جرایم از اهمیت ویژه­ای برخوردار است و اجرای مجازات­های مالی برای ممتنعین از مالیات علاوه بر نداشتن کارایی لازم، از سازگاری کافی نیز برخوردار نبوده است. در نهایت، تمرکز بر جرایم غیرمالی علاوه بر سازگاری با شریعت اسلامی، از کارایی مناسب در نیل به اهداف وضع جرایم برخوردارند.