پژوهشنامه مالیات

چکیده

هدف مطالعه حاضر، بررسی چگونگی سیاست­گذاری مالیاتی در مواجهه با ادوار تجاری و رسیدن به یک چارچوب کاربردی در این زمینه است. به همین منظور، دو گام اساسی طی شده است: در گام اول، ساختار سیاست­های مالیاتی در اقتصاد ایران مورد بررسی قرار گرفته و اولویت­های سیاست­گذار مالیاتی نیز تعیین شده است. در گام دوم، میزان اثربخشی ابزارهای مالیاتی در کنترل (یا عدم کنترل) سیکل­های تجاری مشخص شده است. بر این اساس،  نرخ­های مالیاتی در اقتصاد ایران، علی­رغم داشتن علامت موافق سیکلی، از معنی­داری آماری لازم برخوردار نبوده­اند. به همین منظور، جهت تطبیق بیشتر بررسی­های تجربی با واقعیت­های اقتصاد ایران، به­جای نرخ­های مالیاتی از «فضای مالی» در تحلیل تجربی استفاده شده و نتایج، نشان از موافق سیکلی بودن معنی­دار تأمین مالی دولت در اقتصاد داشته است. لذا عوامل ساختاری که بر اساس تجارب جهانی و نیز نظریه­ها، می­توانستند از این موافق سیکلی بودن فضای مالی بکاهند، مورد بررسی قرار گرفته­اند. از جمله عوامل ساختاری، متغیرهای تابع تولید بودند که مشخص شد ضمن وجود رابطه بلندمدت بین آنها و شاخص مالیات، یک رابطه ضد سیکلی معنی­داری نیز بین آنها می­تواند وجود داشته باشد. لذا در دوره­های رکود باید از طرق حمایتی مختلف مانند مالیات، متغیرهایی مانند موجودی سرمایه (K) و نیروی کار (L) به­گونه­ای حفظ شوند که از تعمیق بیشتر رکود جلوگیری و فرصتی برای بهبود اقتصاد فراهم شود.